อาการไมเกรน การรักษาและป้องกัน

อาการไมเกรน เป็นอาการปวดศีรษะรุนแรง มักเกิดขึ้นบริเวณศีรษะข้างใดข้างหนึ่ง หรือบางคนอาจมีอาการปวดทั่วทั้งศีรษะ และมักมาพร้อมกับอาการปวดเบ้าตา คลื่นไส้ อาเจียน มีความรู้สึกไวต่อแสง เสียง และกลิ่น ไมเกรนอาจมีอาการเกิดขึ้นยาวนานหลายชั่วโมงหรือหลายวัน จนอาจกระทบต่อการทำงานและการใช้ชีวิตประจำวัน

ไมเกรน คืออะไร

ไมเกรน คือ อาการปวดศีรษะรุนแรง มักเกิดขึ้นบริเวณศีรษะข้างใดข้างหนึ่ง หรืออาจมีอาการปวดทั่วศีรษะ สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ โดยยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่ปัจจัยบางประการอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดไมเกรนได้ เช่น ความเครียด พันธุกรรม ปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม (เช่น สภาพอากาศร้อน) อาหารที่มีคาเฟอีน เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ยาขยายหลอดเลือดที่อาจกระตุ้นอาการไมเกรน เช่น ไนโตรกลีเซอรีน (Nitroglycerin) ไมเกรนอาจมีอาการเตือนอื่น ๆ เกิดขึ้นก่อนปวดศีรษะ เช่น หน้ามืด รู้สึกเสียวแปล๊บที่ใบหน้า แขน หรือขาข้างใดข้างหนึ่ง มีปัญหาในการพูด แต่ผู้ป่วยบางรายก็อาจไม่มีอาการเตือนใด ๆ เกิดขึ้น

อาการไมเกรน ที่พบบ่อย

อาการไมเกรนสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ อาจแบ่งได้เป็น 4 ระยะ แต่ไม่จำเป็นว่าทุกคนจะต้องมีอาการทุกระยะ ดังนี้

1. ระยะอาการบอกเหตุ (Prodrome)

บางคนอาจมีอาการบอกเหตุก่อนเป็นไมเกรนประมาณ 1-2 วัน หรือมากกว่านั้น โดยสามารถสังเกตได้จากอาการดังนี้

• คอตึง ไม่สบายตัว ร้อน ๆ หนาว ๆ
• เหนื่อยล้า หาวบ่อย เหงื่อออกมาก
• รู้สึกไวต่อแสง เสียงและกลิ่น
• อารมณ์แปรปรวน เช่น เปลี่ยนจากซึมเศร้าเป็นมีความสุขอย่างรวดเร็ว
• ท้องผูกหรือท้องเสีย ท้องอืด ปัสสาวะมากขึ้น
• อยากอาหารหรือเบื่ออาหาร กระหายน้ำมากขึ้น

2. ระยะอาการเตือน (Aura)

อาการเตือนในบางคนอาจเกิดขึ้นก่อนหรือระหว่างเป็นไมเกรน อาการในระยะนี้เป็นอาการทางระบบประสาทที่มักเกิดขึ้นอย่างช้า ๆ และยาวนาน อาการอาจเกิดขึ้นนานถึง 60 นาที ดังนี้

• มีปัญหาในการมองเห็น เช่น เห็นรูปทรงต่าง ๆ จุดสว่าง แสงวาบ จุดสีดำ เส้นหยัก ภาพหลอน
• มีเสียงดังในหู
• รับรส กลิ่น หรือสัมผัสเปลี่ยนแปลงไป
• ตาพร่าหรือสูญเสียการมองเห็น
• รู้สึกหนักที่แขน ขา หรือเสียวแปล๊บเหมือนมีเข็มจิ้ม
• ชาที่ใบหน้าหรือร่างกายซีกใดซีกหนึ่ง
• อ่อนแรง พูดลำบาก
• หมดสติ

3. ระยะแสดงอาการปวดศีรษะ (Attack)

อาการไมเกรนอาจเกิดขึ้นบ่อยครั้งหรือเว้นระยะห่างเป็นเดือน ทั้งนี้ อาจขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล และอาการอาจเกิดขึ้นเป็นเวลานาน 4-72 ชั่วโมง หากไม่ได้รับการรักษา ดังนี้

• ปวดข้างเดียวหรือปวดทั้ง 2 ข้าง
• อาการปวดศีรษะอาจเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง หรือเกิดขึ้นเป็นจังหวะ
• มีความรู้สึกไวต่อแสง เสียง กลิ่นและสัมผัส
• คลื่นไส้และอาเจียน
• อาจรู้สึกร้อน ๆ หนาว ๆ หรือหมดสติ

อาการปวดศีรษะไมเกรนมักเกิดขึ้นข้างใดข้างหนึ่ง แต่ในบางคนอาจปวดพร้อมกันทั้ง 2 ข้างหรือปวดทั่วทั้งศีรษะ ส่วนใหญ่อาการจะเกิดขึ้นในขณะออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมที่ส่งผลต่อระดับความเครียด หรือทำให้เหนื่อยล้ามาก ๆ โดยอาการปวดศีรษะอาจเกิดขึ้นที่ศีรษะข้างหนึ่งและย้ายไปอีกข้าง หรือปวดศีรษะข้างหนึ่งแล้วอาการปวดเพิ่มขึ้นทั่วศีรษะในครั้งเดียวได้เช่นกัน

4. ระยะที่หายจากอาการปวดศีรษะ (Postdrome)

ระยะนี้เป็นอาการหลังจากอาการปวดศีรษะหายไป บางคนอาจมีอาการระยะนี้นานถึง 1 วัน ดังนี้

• รู้สึกเหนื่อย เพลีย สับสน มึนงง หรือรู้สึกสดชื่นหรือมีความสุขผิดปกติ
• ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนแรง
• ความอยากอาหารเพิ่มขึ้นหรือลดลง

ควรพบคุณหมอเมื่อใด

ควรรีบพบคุณหมอทันทีหากมีอาการรุนแรงขึ้น หรือมีอาการเหล่านี้

• ปวดศีรษะกะทันหันและรุนแรง
• ปวดศีรษะพร้อมกับมีไข้ ตาพร่ามัว มึนงง คอแข็ง สับสน ชัก หรืออ่อนแรงส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของโรคหลอดเลือดสมอง
• ปวดศีรษะเรื้อรังที่มีอาการแย่ลงหลังไอ ออกแรง เกร็ง หรือเคลื่อนไหวกะทันหัน
• ปวดศีรษะหลังจากได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ
• มีอาการปวดศีรษะเกิดขึ้นหลังอายุ 50 ปี

การบรรเทาและรักษาอาการไมเกรน

วิธีบรรเทาให้อาการไมเกรนดีขึ้น อาจทำได้ดังนี้

รักษาด้วยยา

การรักษาสำหรับสตรีมีครรภ์และให้นมบุตร

สำหรับสตรีมีครรภ์และให้นมบุตร คุณหมออาจไม่แนะนำให้รับประทานยาเพื่อรักษาอาการไมเกรน เพราะอาจส่งผลต่อทารกได้ คุณหมอจึงอาจแนะนำให้หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นอาการเพื่อควบคุมไม่ให้อาการกำเริบ หรือหากมีความจำเป็นต้องใช้ยารักษา คุณหมออาจสั่งยาแก้ปวดที่มีฤทธิ์ไม่แรงมาก เช่น ยาพาราเซตามอล หรือในบางกรณีอาจสั่งยาแก้อักเสบหรือยาทริปแทนส์ ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของคุณหมอ

การป้องกันอาการไมเกรน

การป้องกันอาการไมเกรนไม่ให้กำเริบอาจสามารถทำได้ ดังนี้

• สร้างสุขภาพดีด้วยการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ นอนหลับให้เพียงพอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์เป็นประจำ และดื่มน้ำมาก ๆ นอกจากนี้ ควรจำกัดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่ด้วย
• หลีกเลี่ยงสิ่งที่อาจกระตุ้นอาการไมเกรน เช่น ความเครียด อาหารบางชนิด เช่น เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คาเฟอีน อาหารรสเค็ม อาหารแปรรูป
• หากมีอาการรุนแรงขึ้นควรรีบไปพบคุณหมอเพื่อรับยาป้องกันอาการไมเกรน เช่น ยาลดความดันโลหิต ยากล่อมประสาท ได้แก่ ไตรไซคลิก (Tricyclic) ยากันชัก ได้แก่ วาลโปรเอท (Valproate) และโทพิราเมท (Topiramate)